Na czym polega terapia egzystencjalna?

Śmierć, samotność, sens i odpowiedzialność - psychoterapia egzystencjalna nie zadowala się byle czym. Dziedzina ta jest dobrym przykładem tego, jak filozofia znalazła praktyczne zastosowanie w psychoterapii. W dzisiejszym artykule omawiamy kluczowe pojęcia i staramy się zrozumieć, dlaczego terapeuci egzystencjalni kochają depresję.

Psychoterapia egzystencjalna wyrosła na gruncie filozofii egzystencjalnej i fenomenologii. Dlatego na tytułowej ilustracji mamy wybitnych egzystencjalistów - Kierkegaarda, Heideggera, Sartre'a - oraz tych, którzy ich idee wcielali w życie w psychoterapii - Viktora Frankla, Irvina Yaloma. Pojęcie "istnienia" (z łac. existentia - istnienie) zostało wprowadzone w XIX wieku przez Sørena Kierkegaarda. Egzystencja jest sposobem bycia osobowości ludzkiej. Nie jest ona równa codziennej egzystencji, nie jest z góry określona - przeciwnie, jest otwartą możliwością stawania się osobą. Celem psychoterapii egzystencjalnej jest pomoc jednostce w uświadomieniu sobie własnej wartości.

Psychoterapia egzystencjalna ma wiele gałęzi: logoterapia Viktora Frankla, terapia egzystencjalno-inicjatywna Karlfrieda Durkheima, analiza Dasein oparta na pracach Heideggera; Yalom, Langlais, May i Buchental zajmują się poradnictwem egzystencjalnym. Łatwo się pomylić, ale w rzeczywistości opierają się one na pięciu kluczowych pojęciach: sens/bezsens, lęk przed śmiercią, wolna wola, odpowiedzialność, izolacja. Psychoterapeuci przejęli swoją metodę od fenomenologów: klient nie jest badany jako gotowy konstrukt z zestawem scenariuszy, traum i obron, ale jako osobowość w ciągłym procesie formowania się. Wygląda to tak, jakby terapeuta za każdym razem poznawał klienta na nowo.

Egzystencja

Kluczowe pojęcia

Idealny klient psychoterapeuty egzystencjalnego prędzej czy później dochodzi do następujących wniosków:

Jestem śmiertelny, więc moje istnienie nie może być odłożone na później.
Nie boję się samotności.
Mam swobodę wyboru i jestem odpowiedzialny za swoje decyzje.
We wszystkim szukam sensu.

Śmierć

W psychoterapii egzystencjalnej śmierć funkcjonuje jako sytuacja graniczna i może zmienić spojrzenie na życie, ale jest też źródłem niepokoju. Irwin Yalom w swojej książce "Psychoterapia egzystencjalna" tak pisze o tym paradoksie: "Fizycznie śmierć niszczy człowieka, ale idea śmierci może go ocalić." Praca terapeuty zmierza więc do tego, by klient stanął twarzą w twarz z własną śmiercią, potrafił znieść myśl o niej, a będąc jej świadomym, poczuł pełnię życia.

Wolna wola i odpowiedzialność

Głównym założeniem psychoterapii egzystencjalnej jest to, że jesteśmy w pełni odpowiedzialni za nasze życie, nie tylko za nasze działania, ale także za naszą niezdolność do działania. Dlatego interwencje terapeutyczne mają na celu skłonienie klienta do wzięcia pełnej odpowiedzialności za własne niepowodzenia. Po co inwestować energię w zmianę osobistą, jeśli klient jest przekonany, że przyczyną wszystkich kłopotów są geny, przypadek, pech lub odrzucająca matka?

Ludzie unikają brania odpowiedzialności w najbardziej subtelny sposób. Bycie kompulsywnym to tak, jakby osoba przyznawała się do obsesji na punkcie jakiejś idei lub znajdowała się pod wpływem nieodpartej siły. Jest daleki od tego, czego naprawdę chce, jego życie składa się tylko z przymusów. Można uniknąć odpowiedzialności, robiąc z siebie ofiarę okoliczności. Przykładem unikania odpowiedzialności może być także niewrażliwość na własne pragnienia, niezdolność do podejmowania decyzji.

Aby pokazać klientowi jego własne sposoby unikania odpowiedzialności, terapeuci często pracują w sposób prowokacyjny. Na przykład proponują zastąpienie konstrukcji "nie mogę" konstrukcją "nie chciałbym". Klientom, którzy obwiniają rodziców za wszystkie swoje problemy, terapeuta może zaproponować, by podjęli z nimi dialog i powiedzieli kilka razy: "Nie zmienię się, dopóki nie zmienisz sposobu, w jaki traktowałeś mnie, gdy byłam mała.

Sama świadomość jednak nie wystarcza, dlatego każdy terapeuta stara się wpływać na wolę klienta i dążyć do działania.

Zobacz także: Analiza Transakcyjna – podstawy skutecznej komunikacji w zespole

Kiedy potrzebna jest terapia egzystencjalna?

Psychoterapia egzystencjalna jest bardzo pomocna dla osób, które stoją u progu zmiany życiowej lub przeżywają "ciemną noc duszy". Psychoterapeuci egzystencjalni koncentrują się na zdolności osoby do przezwyciężenia cierpienia.

Na przykład terapeuci egzystencjalni nie postrzegają depresji i lęku jako objawów choroby psychicznej, które należy leczyć. Postrzegają je raczej jako doświadczenia niezbędne do kształtowania tożsamości. Depresja wskazuje na kryzys starych wartości i może otworzyć drogę do nowych. Lęk wskazuje, że człowiek budzi się do życia i musi dokonać ważnych wyborów życiowych. Tam, gdzie człowiek czuje się zraniony, sfrustrowany i złamany, może się prawdziwie przebudzić.

Terapia egzystencjalna pomaga jednostce dostrzec, w jaki sposób jej światopogląd zmienia i zabarwia świat oraz jak jej uczucia są powiązane z wartościami i znaczeniami. Celem terapii jest doprowadzenie jednostki do zrozumienia własnych emocji, działań i wartości, nauczenie jej wyboru własnej drogi życiowej i wzięcia odpowiedzialności za wszystkie swoje wybory.